Azərbaycan on ildən artıqdır ki öz milli kosmik sənayesini uğurla inkişaf etdirir, xidmətlərin ixracına diqqət yetirir. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Kosmik Agentliyi (Azərkosmos) beynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirmək, yeni texnologiyaların tətbiqi və respublikada regional kosmik qovşaq yaratmaq məqsədi ilə bir sıra mühüm layihələr həyata keçirir. Bu baxımdan oktyabrın 2-6-da Bakıda 74-cü Beynəlxalq Astronavtika Konqresinin keçirilməsi əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq Astronavtika Federasiyası (IAF) və “Azərkosmos”un təşkilatçılığı ilə keçirilən forumda dünyanın yüzdən çox ölkəsindən nümayəndə heyətləri iştirak edir və açılış mərasimi Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə baş tutdu.
Beynəlxalq Astronavtika Konqresi (IAC) ənənəvi olaraq sentyabrın sonu və ya oktyabrın əvvəlində keçirilən milli kosmik agentliklərin rəhbərlərinin iştirakı ilə astronavtika sahəsində alim və mütəxəssislərin illik toplantısıdır. Bu qlobal tədbir IFA, Beynəlxalq Astronavtika Akademiyası və Beynəlxalq Kosmik Hüquq İnstitutu tərəfindən keçirilir və IFA-nın milli üzvlərindən biri tərəfindən keçirilir. Birinci konqres hələ 1950-ci ilin sentyabrında Parisdə baş tutdu və növbəti üç onillik ərzində (1950-1980) bütün forumlar yalnız Avropa və Amerika qitəsinin şəhərlərində keçirildi. Həmin dövrdə bir istisna tarix hadisə baş vermişdir. Sovet cəmiyyətinin və kommunist ideologiyasının ən sərt dövrü olan həmin illərdə belə addımların atılması o qədər asan olmasa da, Ümummilli Lider Heydər Əliyev bunu məharətlə bacara bilmişdi. Ölkəmizdə ən müasir sənaye müəssisələrinin tikilməsinə, ali hərbi məktəbin açılmasına, iqtisadiyyatın hərtərəfli inkişafına yönəlmiş tədbirlərin görülməsinə, eləcə də Azərbaycanda beynəlxalq aləmdə tanınmasına nail ola bilmişdi. Məhz Ulu Öndərin bütün dünya üçün yeni olan kosmos elminin görkəmli simalarının iştirakı ilə yarım əsr əvvəl 1973-cü ilin oktyabrında ilk dəfə Bakıda 24-cü Beynəlxalq Astronavtika Konqresini keçirməsi bunu əyani şəkildə sübut edir. “Kosmik tədqiqatlar - elm və texnikaya nüfuz” devizi altında keçirilən bu konqres Azərbaycanın kosmonavtika tarixinin təməlini qoydu. Beləliklə, Azərbaycan paytaxtı bütün nəhəng Avrasiya regionunda belə mötəbər dünya səviyyəli tədbirə ev sahibliyi edən ilk şəhər kimi seçildi.
İndi isə, yarım əsr sonra Azərbaycan ikinci dəfə kosmik sənayenin ən nüfuzlu forumuna ev sahibliyi etmək hüququ qazandı. bu qərar 2019-cu ilin oktyabrında Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının Vaşinqtonda keçirilən Baş Assambleyasında qəbul edilib. 74-cü dəfədir təşkil edilən IAC Beynəlxalq Konqresi Bakıda “Qlobal Çağırışlar və İmkanlar: Kosmosa şans verək” devizi altında keçirilir. Kosmik sənaye və peyk xidmətləri sahəsində əldə edilmiş təcrübənin, formalaşmış yeni insan kapitalı və etibarlı tərəfdaş imicinin təzahürü olaraq, Azərbaycan 2023-cü ildə Beynəlxalq Astronavtika Konqresinə ev sahibliyi etmək hüququ qazanıb. İlk dəfə Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə ‒ 1973-cü ildə Bakıda keçirilən Beynəlxalq Astronavtika Konqresinə 50 il sonra Azərbaycanın yenidən ev sahibliyi etməsi böyük rəmzi məna daşıyır.
Burada kosmik agentliklərin, dövlət sektorunun müvafiq departamentlərinin, investorlar və özəl kosmik şirkətlərin, yerli və beynəlxalq medianın nümayəndələri - dünyanın 101 ölkəsindən ümumilikdə beş mindən çox nümayəndə iştirak edir. Dünyanın 150 aparıcı şirkətinin sərgiləndiyi pavilyonlarda konqresin tədbirləri ilə birlikdə ixtisaslaşdırılmış sərgi də keçiriləcək. Forumda və sərgidə ABŞ-ın Milli Aeronavtika və Kosmik Tədqiqatlar İdarəsi (NASA), Yaponiya Kosmik Agentliyi (JAXA), İtaliya Kosmik Agentliyi (Agenzia Speziale Italiana), AIRBUS şirkəti, Kanadanın İno innovasiya mərkəzi kimi nüfuzlu strukturlar, Fransa Milli Kosmik Araşdırmalar Mərkəzi CNES, Hindistan Kosmik Agentliyi ISRO, Türkiyə Kosmik Agentliyi Türkiyə Uzay Ajansı, Roskosmos və digər xarici strukturlar iştirak edirlər. Təmsil olunan ölkələrin və təşkilatların belə yüksək səviyyədə olması çox mühüm amildir və Azərbaycanda keçirilən tədbirin əhəmiyyətini açılış mərasimində çıxış edən Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidenti Kley Mouri vurğulamışdır: “Bu gün Bakıda keçirilən Beynəlxalq Astronavtika Konqresi çətin geosiyasi dövrdə bütün kosmik ictimaiyyəti birləşdirmək üçün daha vacibdir”.
İAK-ın 74-cü Beynəlxalq Konqresinin açılışında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev çıxış edərək bildirdi ki, “on ildən artıqdır ki, Azərbaycan beynəlxalq kosmik klubun üzvüdür. Bu gün ölkəmiz iki telekommunikasiya peykinə və bir Yerin müşahidə peykinə malikdir. Biz bu sahəni inkişaf etdirməyə davam edirik və bu gün Azərbaycanın orbitə buraxdığı telekommunikasiya peyklərinin xidmətlərindən 45-dən çox ölkə istifadə edir”. Dövlət başçısı bu tədbirin Bakıda keçirilməsinin əhəmiyyətindən də danışaraq, bu addımın Azərbaycanda kosmik sahənin inkişafına, qabaqcıl texnologiyaların tətbiqinə və müasirləşməsinə töhfə verdiyini vurğulamışdır.
Fikrimcə təkcə İrəvanda deyil, bütün beynəlxalq ictimaiyyət, dövlətlər, beynəlxalq hüquq norma və prinsiplərindən danışan təşkilatlar Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 74-cü Beynəlxalq Astronavtika Konqresinin açılış mərasimində çıxış edərkən söylədiyi hər bir fikrə diqqət göstərməlidirlər. Çünki bu, aparıcı dünya dövlətlərinin planlarına zidd olaraq, inanılmaz - Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə nail olan qlobal siyasi xadimin çıxışı idi. Dövlətimizin başçısı haqlı olaraq qeyd etdi ki, münaqişəyə son qoymalı olan beynəlxalq təşkilatlar bu istiqamətdə heç bir nəticə əldə etməyiblər: “BMT-nin dörd qətnaməsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən tam, dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılması tələb olunurdu. ərazimizdir. Halbuki bu qətnamələr boyu “27 il kağız üzərində qaldı. Şəhidlərimizin həyatı bahasına biz bu qətnamələrin icrasını təmin etdik”. Azərbaycan Prezidenti onu da vurğuladı ki, ərazi bütövlüyümüzün bərpası təcrübəsi çox unikal və təkrarolunmaz hadisədir. "Biz münaqişəyə son qoyduq. Bu münaqişənin həlli nəticəsində biz öz ləyaqətimizi saxladıq və beynəlxalq hüququ bərpa etdik... Bu gün biz Cənubi Qafqazda sülh dövrünə qədəm qoya bilərik. Bu, bizim fikrimizdir. Əməkdaşlıq, qarşılıqlı faydalı layihələr, qarşılıqlı fayda - biz bütün bunları bu gün nümayiş etdiririk”, - deyə dövlətimizin başçısı vurğulayıb. Bunlar Ermənistanı və dünya ermənilərini müharibələr, düşmənçilik və iztirablar dövrünü unutmağa dəvət edən güclü liderin sözləri idi. Azərbaycan bütün məqsədlərinə nail olmaqla strategiya və taktikasını düzgün qurmağı bilir. Azərbaycan eyni zamanda qlobal miqyasda layihələr yaratmağı və həyata keçirməyi də bilir. İndi gördüyümüz kimi, Azərbaycan faciəli keçmişin səhifəsini vərəqləməyi təklif edir və gələcək haqqında düşünməyi təklif edir. Bəs cavabında nə görürük? “Qarabağ xalqının soyqırımı” ilə bağlı yalanlar yayan rəsmi İrəvan nümayəndələrinin heç bir sübuta, fakta əsaslanmayan davamlı təxribat xarakterli bəyanatları. Baxmayaraq ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu əraziləri öz istəkləri ilə tərk edərək Ermənistana köçən Qarabağın erməni sakinlərinə qarşı hər hansı mənfi münasibət faktını qeydə alınmadığını bəyan etdi. Bunu daha əvvəl BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının Ermənistandakı nümayəndəsi Kavita Belani bildirmişdi. Amma rəsmi İrəvanın nümayəndələri, onların havadarları, radikal, revanşist qüvvələr, erməni lobbisinin və diasporunun maddi dəstəyi ilə “siyasətçilər”, “senatorlar”, “konqresmenlər” təxribat törətməkdə davam edir. Amma bu, Ermənistana və onun vətəndaşlarına yaxşı heç nə gətirməyəcək. Bu, bütövlükdə regionumuz üçün də təhlükəlidir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev açıq və yüksək səslə bütün Cənubi Qafqaz üçün sülh, əməkdaşlıq və firavanlıq yolunu təklif edir. Bunu sözünün əməlindən heç vaxt ayrılmadığını dəfələrlə sübut etmiş siyasətçi deyir: “İndi isə Qafqazda sülh üçün vaxt yetişib. Bu, bizim gündəliyimizdir. Gündəliyimiz Qafqazda sülhün, regionda sülhün, əməkdaşlığın qurulmasıdır və hamı üçün faydanın gətirilməsidir. Əsrlər boyu birgə yaşayış və tərəfdaşlıq tarixinə malik qonşularımız ilə yaxşı münasibətlər sayəsində biz coğrafi yerləşməmizi müsbət ssenariyə çevirə bilmişik. Bu gün biz üfüqlərimizi genişləndiririk. Azərbaycan əsrlər boyu çoxmədəniyyətli və çoxkonfessiyalı cəmiyyətə malik olub. Biz bunu sabitliyin, proqnozlaşdırmanın və Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qrupların və bütün dini konfessiyaların dinc birgə yaşayışı üçün əhəmiyyətli faktor hesab edirik”. Azərbaycan bölgədə sülhün, təhlükəsizliyin, inkişafın bərqərar olması üçün səy göstərir, təşəbbüslər irəli sürür. Ölkəmizin yaratdığı yeni reallıqları, dünyada artan nüfuzunu hamı qəbul etməlidir!
Milli Məclisin komitə sədri, professor Hicran Hüseynova