Azərbaycan Ordusu Ermənistanın işğalçılığına son qoydu. Azərbaycanın torpaqları iş­ğal­dan azad edildi. 2020-ci il noyabrın 9-da üçtərəfli bəyanat imzalandı. Bu sənəd Er­mə­nis­tanın məğlubiyyət aktı idi. Bu məğlubiyyətlə barışmaq istəməyən Ermənistan üçtərəfli bəya­na­tın bə­zi şərtlərini yerinə yetirmək istəmir. Ancaq buna məcburdur. Azərbaycan Respub­li­ka­sının Pre­zidenti Cənab İlham Əliyev qətiyyətlə bildirdi ki, Ermənistan bəyanatın şərtlərini bütün­lük­lə yerinə yetirməsə, onu məcbur edərik.

Soçi görüşü regionda vəziyyətlə bağlı görüş idi.

­Tarixən bütün müharibələr danışıqlarla sonlanıb, qalibin qalib, məğlubun məğlub möv­qe­yi olub. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev deyib: “İkinci Qarabağ mü­haribəsi bizim şanlı tariximizdir. Xalqımız bu müharibə ilə bağlı əbə­di qürur hissi keçirəcək. Biz müzəffər xalq kimi özümüzü dünyada təs­diq etmişik. Er­mə­nistan isə məğlub edilmiş öl­kə­dir, bizim qarşımızda diz çökmüş ölkədir. Başını, boynunu bükmüş ölkədir və həmişə belə ola­caq”. Vətən müharibəsində Azərbaycan Ordusu Zəfər qazandı. Sonda Rusiyanın müdaxiləsi ilə üçtərəfli bəyanat imzalandı: qalib dövlət kimi Azərbaycan, məğlub dövlət kimi Ermənistan. Məğlub dövlət olan Ermənistan hansı dövlətlərin siyasi dəstəyinə (bu dəstəyin dava­mı­nın hərbi dəstək olacağına güvənməklə) bəyanatın müəyyən şərtlərini yerinə yetirməməyə niy­yətli idi. Unudurdu ki, bunları yerinə yetirməsə, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyevin dediyi kimi, Azərbaycan dövləti onu bunları yerinə yetirməyə məcbur edə­cəkdir. Dünya ictimaiyyəti, Ermənistana gizlin-aşkar dəstəkləyənlər Ermənistanın riyakar­lığını unudubmu? – Vətən müharibəsində Rusiyanın vasitəçiliyi ilə həlak olanların döyüşlərin içindən çıxardılması məqsədi ilə atəşkəs elan edilmişdi. Aərbaycan bu razılaşmaya əməl etdi. Bəs Ermənistan? – atəşkəs elan ediləndən az sonra dinc əhalini raket atəşinə tutdu. 2020-ci il 9 noyabr bəyanatı imzalanandan sonra da üçtərəfli razılaşmanın şərtlərini kobudcasına pozur. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə diversiya qruplarının təxribatları, təxribatlar törətmək istəyən erməni hərbi qulluqçularının tutulması, humanist niyyətlərlə Ermənistana qaytarılması da de­dik­lərimizin təsdiqidir. Müəyyən təsadüfi (təsadüfimi?) insidentlər - Azərbaycan -Ermənistan sərhədində silahlı toqquşmalar olub, Kimin günahı, siyasi sayıqlığını itirməsi ucbatından? Əlbəttə ki, Ermənistanın...

Ermənistan silahlı birləşmələırinin yaratdığı insidentlər zamanı həlak olanlar da, yara­la­nanlar da Ermənistana qaytarılıb. Bu, Azərbaycanın humanist mövqeyi kimi dəyərləndi­ril­mə­lidir.

Dünya ictimaiyyəti Soçidə keçirilən üçtərəfli görüşü 2020-ci il noyabrın 9-da im­za­lan­mış bəyanata baxış mahiyyətli, üçtərəfli bəyanatın şərtlərinin yerinə yetirilməsinə baxış görüşü bil­di. Azərbaycan bəyanatda qeyd edilən şərtləri yerinə yetirir, yetirəcək. Bəs Ermənistan?..

Soçi görüşündə başlıca müzakirə obyekti Azərbaycan – Ermənistan münasibətləri olub, yəni Zəfərdən sonrakı vəziyyət haqqında danışıqlar gedib. Bu danışıqlarda qeyd edilib ki, Azərbaycan delimitasiya prosesinə təxirə salınmadan başlamağa hazırdır. Ermənistan tərəfinə açıq təklif olunub ki, qarşıdurmaya son qoyulsun, bir-birimizin ərazi bütövlüyü, suverenliyi tanınsın...

Soçidə üçtərəfli görüşdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev çı­xışında Vətən müharibəsində qazanılan Zəfərin davamı olan olduqca vacib bir mə­sə­lənin həll olunmasının zəruriliyini diqqətə çatdırdı: “Ermənistan ilə Azərbaycan arasında sərhəd de­li­mitasiya edilməyib. Buna görə biz dəfələrlə açıq bildirmişik ki, delimitasiya prosesinə tə­xi­rə­salınmadan başlamağa hazırıq. Üstəlik, biz Ermənistan tərəfinə açıq təklif etmişik ki, qar­şı­durmaya son qoymaq, bir-birinin ərazi bütövlüyünü, süverenliyini tanımaq və gələcəkdə qon­şu­lar kimi yaşamağı, yenidən qonşular kimi yaşamağı təşviq etmək üçün sülh müqaviləsi üzə­rində işə başlayaq”. Sülh niyyətli fikirlərdir, tolerantlığın təzahürü olan fikirlərdir. Dünya ictimaiyyəti əlbəttə ki, belə fikirlərə görə Azərbaycanı bundan sonra da sülhsevər, tolerant döv­lət kimi dəyərləndirəcəkdir.

Bəyanatda Qarabağ ifadəsi işlədilməyib, yəni Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyevin dediyi “Dağlıq Qarabağ yoxdur” fikri siyasi müstəvidə etiraf edilir. Üçtərəfli görüşdə sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyasına çağırış edildi, bu çağırış yaxın vaxtlarda gerçəkləşəcək. Soçidə üçtərəfli görüşdə Ermənistanın həmişə iddia etdiyi əsir və ya girovlar məsələsinə toxunulmadı. Yəni Ermənistan daha absurdlarla vaxt uzatmağın mümkün­süz­lüyünü dərk etməkdədir. Söçi görüşündə avtomobil və dəmir yollarının açılmasını əhatələ­yən gərəkli layihələrin yerinə yetirilməsinə başlanması ilə bağlı qərarlar qəbul olundu ki, bu da özlüyündə Vətən müharibəsində Azərbaycanın qazandığı Zəfərin həm də bəşəriliyə xidməti deməkdir...

Bu münaqişəni ATƏT-in Minsk qrupuna daxil olan dövlətlər həll etməyə çalışırdı. Ançaq çalışırdı, həll etmirdi. Son vaxtlar müəyyən cəhdlər edilsə də Söçidə keçirilən üçtərəfli görüşdə bu qrupun adı səsləndirilmədi, yəni Minsk qrupu artıq fəaliyyətini itiib, onun fəaliy­yə­tinə eh­ti­yac hiss olinmur. Problemi Azərbaycan Ordusu döyüşlə həll etdi.

Bəyanatda deyilir: “...Cənubi Qafqazda sabitliyin, təhlükəsizliyin və iqtisadi inkişafın təmin edilməsi naminə 2020-ci il 9 noyabr və 2021-ci il 11 yanvar tarixli bəyanatların bütün müddəalarının bundan sonra ardıcıl surətdə yerinə yetirilməsinə və dönmədən riayət olunmasına tərəfdar olduğumuzu təsdiq etdik. 2020-ci il 9 noyabr və 2021-ci il 11 yanvar tarixli bəyanatlardan irəli gələn, həllini gözləyən məsələlərin tezliklə həllinə yönəlmiş birgə səyləri fəallaşdırmaq barədə razılığa gəldik...”.

Soçidə keçirilən üçtərəfli görüşü Azərbaycan diplomayiyasının uğuru hesab edə bilərik...

 

Səbinə XASAYEVA,

Milli Məclisin deputatı