Özbəkistan Prezidentinin Şavkat Mirziyoyevin avqustun 22-23-də Azərbaycana səfəri iki ölkə arasında qarşıdakı illər üçün geniş spektrdə səmərəli əməkdaşlığı bir qədər də gücləndirdi. Bu səfər bir sıra önəmli məsələlərlə diqqəti çəkir. İlk növbədə qeyd etmək lazımdır ki, cənab Mirziyayev ötən ay keçirilən növbədənkənar seçkilərdə prezident seçildikdən sonra ilk rəsmi səfərini Azərbaycana etdi. Bu çox mühüm bir hadisədir və iki ölkə arasında mövcud qardaşlıq, dostluq münasibətlərinin bariz nümunəsidir. Digər tərəfdən bu görüşlər fikir mübadiləsi aparmaq, birgə tapşırıqların icrasına nəzarət etmək və əməkdaşlığa dair ümumi öhdəliklərini gücləndirmək üçün platforma rolunu oynayır. Prezident İlham Əliyevin Özbəkistan Prezidenti ilə birgə mətbuat konfransı zamanı qeyd etdiyi kimi, artıq əldə edilmiş nəticələr hər iki ölkənin düzgün yolda olduğunu göstərir: “İstər təkbətək, istərsə də nümayəndə heyətlərinin üzvlərinin iştirakı ilə görüşlər çərçivəsində qarşılıqlı fəaliyyətimizin möhkəmlənməsi istiqamətində bütün nailiyyətlər ətraflı təhlil edildi, eləcə də bütün sahələrdə - beynəlxalq platformalarda birgə fəaliyyətdən, beynəlxalq təşkilatlarda üzvlük çərçivəsində qarşılıqlı fəaliyyətimizin möhkəmlənməsindən başlayaraq, energetika, nəqliyyat, qarşılıqlı iqtisadi fəaliyyət, humanitar məsələlərədək münasibətlərimizin gələcək inkişaf yolları müzakirə edildi və müəyyən olundu. Başqa sözlə desək, biz bu gün görüşlər və danışıqlar çərçivəsində, əslində, münasibətlərimizin inkişafının gələcəyini müəyyən etdik”. Azərbaycan və Özbəkistan arasında diplomatik əməkdaşlığın konkret nəticələri onların ikitərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsinə sadiqliyinə əyani sübutdur.Belə ki, səfər zamanı bir sıra mühüm ikitərəfli sənədlər imzalanıb. Qeyd etmək lazımdır ki, bunların sırasında xüsusi mühüm əhəmiyyət “Azərbaycan Respublikası və Özbəkistan Respublikası Ali Dövlətlərarası Şurasının yaradılması haqqında Saziş”dir. Bu saziş iki ölkə arasında hökumət səviyyəsində münasibətləri yeni və daha sız səviyyəyə çatdırmaq üçün nəzərdə tutulur.
İki dost dövlətin iqtisadi əlaqələri təkcə ticarət dövriyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirmək deyil, həm də neft-kimya, qaz, mədənçıxarma və nəqliyyat sektorlarında birgə layihələrin həyata keçirilməsi üçün investisiya komponentini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirmək niyyətindədirlər. Bakı və Daşkənd Türk Dövlətləri Təşkilatının inteqrasiya təşəbbüslərində çox yaxından iştirak edir, regional nəqliyyat, tranzit və logistika layihələrində əməkdaşlıq edir, ikitərəfli və çoxtərəfli ticarəti fəal şəkildə artırır. Xüsusilə, Xəzər dənizinə birbaşa çıxışı olmayan Özbəkistan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun və Orta Dəhlizin digər marşrutlarının iştirakçısı olan ölkələrin aktiv yükdaşıyıcısı və tərəfdaşıdır və bu gün hər iki ölkənin tranziti genişləndirmək və Transxəzər dəhlizi boyunca yükdaşımaların həcmini artırmaqla bağlı mövqeləri tam üst-üstə düşür. Son vaxtlar mülki aviasiya sahəsində əməkdaşlıq çox fəal şəkildə inkişaf etdirilir: iki ölkənin aviaşirkətləri həftədə 15 uçuş həyata keçirir və Bakı forumunun yekunlarına əsasən, hava hərəkətinin intensivliyinin artırılması ilə bağlı razılıq əldə olunmuşdur.
Son iki ildə işgüzar əməkdaşlığın daha bir mühüm rolunu avtomobil sənayesi, kənd təsərrüfatı sektoru və yüngül sənaye sahələrində birgə istehsal layihələrinin həyata keçirilməsi ilə bağlı iki ölkənin hökumətləri və işgüzar dairələrinin səyləri olmuşdur. sənaye. O cümlədən, artıq iki ildir ki, Hacıqabul sənaye məhəlləsində “Chevrolet” markalı avtomobillərin yığılması üçün Azərbaycan-Özbəkistan birgə müəssisəsi fəaliyyət göstərir. İkinci mərhələ çərçivəsində Azərbaycan-Özbəkistan layihəsinin modellərinin çeşidi və istehsalın lokallaşdırılması səviyyəsi daha da genişlənəcək, bununla əlaqədar cari ilin may ayında dizaynlı yeni zavodun təməlqoyma mərasimi keçiriləcək. Hacıqabulda ildə 30 000 avtomobil tutumu həyata keçirilmişdir. Azərbaycanın “Azərmaş” və Özbəkistanın “UzAvtoSanoat” SC-nin yaratdığı birgə müəssisədə “Cobalt”, “Malibu”, “Tracker” və “Equinox” kimi Chevrolet brendlərinin istehsalına başlanılması planlaşdırılır. Gələcəkdə Azərbaycan-Özbəkistan birgə müəssisəsinin məhsullarının Türkiyəyə, Mərkəzi Asiya, MDB ölkələrinə, digər yaxın xarici ölkələrin bazarlarına çıxarılması planlaşdırılır. Ən böyük regional pambıq təmizləyici avadanlıq istehsalçısı Özbəkistanın PAHTAMAŞ şirkətinin dəstəyi ilə Azərbaycanda pambığın ilkin emalı zavodunun tikintisi nəzərdə tutulur.
Bir sözlə, Özbəkistanla əməkdaşlıq çox¬şaxəlidir və iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrini əhatə edir, birgə layihələr, qarşılıqlı investisiya qoyuluşları həyata keçirilir. Azərbaycan–Özbəkistan İnves¬tisiya Fondu isə iqtisadi əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə, qarşılıqlı inves¬tisiyaların stimullaşdırılmasına, ölkələ¬rimizin regionları və işgüzar dairələri arasında əlaqələrin inkişafına mühüm töhfə verəcəkdir. Cənab İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, “Həmçinin Azərbaycan və Özbəkistan ictimaiyyəti bugünkü danışıqların nəticəsini həm Azərbaycanda, həm də Özbəkistanda layihələrin praktiki icrasında görəcəklər. Əminəm ki, bir müddət əvvəl 500 milyon dollar nizamnamə kapitalı ilə yaradılan Birgə İnvestisiya Fondu bu məbləği çox sürətlə sərf edəcək və biz onu artırmalı olacağıq”. Öz növbəsində Özbəkistanın Prezidenti Şövkət Mirziyayev də bildirdi ki: “ Bunlar münasibətlərin fərqli səviyyəsini, sənayenin lokallaşdırılmasının, nəqliyyat logistikasının müxtəlif səviyyələrini təmin etmək üçün çox ciddi layihələrdir. Çünki bu gün bizim üçün, Özbəkistan üçün iqtisadiyyatımızda ümumilikdə nəqliyyat sahəsi çox ciddi komponentdir. Biz isə öz istiqamətimizi ən yaxın ölkə olan Azərbaycanla müəyyən edirik və hesab edirəm ki, bu, yeganə düzgün qərardır. Əgər bu gün bizim razılaşdığımız hər şey yerinə yetirilsə, həm Özbəkistan, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatları üçün uğurlu olacaq”.
Azərbaycan-Özbəkistan əməkdaşlığı regional sabitliyə və qlobal tərəfdaşlığa töhfə verir. Onların birgə səyləri Mərkəzi Asiya regionunda qarşılıqlı etimadın gücləndirilməsində və əlaqənin təşviqində mühüm rol oynayır. Hər iki ölkə Türk Dövlətlərinin Təşkilatı, eyni zamanda, Qoşulmama Hərəkatı, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində çoxtərəfli əlaqələrin inkişafına sadiqliyini nümayiş etdirir. Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında münasibətlər inkişaf etdikcə gələcək əməkdaşlığın perspektivləri ümidvericidir. Prezidentlər Əliyev və Mirziyoyevin diplomatik müzakirələrin və təşəbbüslərin aparılmasında nümayiş etdirdiyi liderlik, qətiyyət daha dərin əməkdaşlığın təməl daşı olacaqdır. Hər iki liderin həyata keçirdiyi şəxsi diplomatiya onların ikitərəfli münasibətlərinin istiqamətinin formalaşmasında həlledici amil olaraq qalır.
Prezident Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri zamanı baş verən digər əlamətdar hadisə Füzulidə Mirzə Uluqbəy adına 1 nömrəli tam orta məktəbin açılışıdır. Ölkə başçısı İlham Əliyevin bildirdiyi kimi, "Bu, Qarabağın bərpasında xarici dövlətin ilk hədiyyəsidir və biz bu qardaşlıq, həmrəylik və dəstək jestini çox yüksək qiymətləndiririk”. Özbəkistanın dövlət başçısı Şövkət Mirziyayev Türkiyənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğandan sonra işğaldan azad olunmuş Füzuli və Şuşanı ziyarət edən ikinci xarici ölkə prezidentidir. Bu, çox böyük addımdır. Hər ki dövlət başçısı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin yanında dayanaraq ölkəmizin qələbəsindən sevindiklərini və hər zaman ölkəmizin yanında olduqlarını bir daha nümayiş etdilər.
Prezident İlham Əliyev və Prezident Şavkat Mirziyoyev arasında keçirilən görüşlər Azərbaycan və Özbəkistan arasında diplomatik əlaqələrin davamlı və dinamik inkişaf etdiyini sübut etdi. Açıq dialoq və ortaq baxış, dəyər, mədəniyyət sayəsində bu liderlər təkcə öz ölkələrinin strateji tərəfdaşlığını möhkəmləndirməyib, həm də sənayedən tutmuş mədəniyyətə qədər müxtəlif sektorlarda əhəmiyyətli nəticələr əldə ediblər. Onların diplomatik səyləri regional sabitlik, iqtisadi artım və qlobal əməkdaşlıq vəd edir.
Hicran Hüseynova
Milli Məclisin komitə sədri, professor
