Zaman-zaman ermənilər Azərbaycana qarşı torpaq iddiasında olublar və öz istəklərinə çatmaq üçün terrorist və soyqırımı əməllərinə əl atıblar. 1988-1994-cü illər ərzində ermənilər Azərbaycan ərazisinin 20%-ni işğal etmişdilər. İşğal zamanı yaşayış məntəqələri dağıdılıb, dinc əhali amansızcasına qətlə yetirilib. Başlıbel, Ağdaban və Baqanis-Ayrım kəndlərində törədilmiş vəhşiliklər erməni faşizminin əsl simasını göstərir. Dinc azərbaycanlılara qarşı törədilən qətliamlar içərisində Xocalı qətliamı xüsusi qəddarlığı ilə seçilir. 1992-ci il fevralın 26-da Ermənistan hərbi birləşmələri 7 min əhalisi olan Xocalı şəhərində soyqırımı həyata keçirib. Xocalı soyqırımı zamanı 613 nəfər, o cümlədən 106 qadın, 63 azyaşlı uşaq, 70 qoca öldürülüb, 8 ailə tamamilə məhv edilib, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 nəfər valideynlərindən birini itirib, 1000 nəfər müxtəlif yaşlı dinc sakin aldığı güllə yarasından əlil olub. Ümumi olaraq bu işağla qarşı mübaribədə 20 mindən artıq hərbiçi və müki şəxş şəhid olub. Bir milyondan çox azərbaycanlı 30 il ərzində qaçqın və məcburi köçkün həyatı sürməyə məcbur olub. Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi azərbaycanlıları doğma yurd-yuvalarından didərgin salmaqla yanaşı, ölkəmizin iqtisadiyyatına və mədəni irsinə də ağır zərbə vurub. Ermənistan bu müddət ərzində işğal altında saxladığı Azərbaycan ərazilərini acınacaqlı vəziyyətə salıb, şəhər və kəndlərdə infrastrukturu tamamilə məhv edib, Azərbaycana milyardlarla dollar dəyərində maddi ziyan vurub.
Ermənistan heç bir qanuna məhəl qoymadan Azərbaycan torpaqlarını işğal altında saxlayırdı. Qəribədir ki, ATƏT və ya digər beynəlxalq qurumlar Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğal olunması ilə bağlı konkret bəyanat verməyiblər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması üçün 1992-ci il 24 mart tarixində təsis olunmuş Minsk Qrupu fəaliyyətinin 29 ili ərzində məsələnin həllinə yox, dondurulmasına çalışmış və bununla da illər ərzində aparılan danışıqlar nəticəsiz qalmışdı. Həm işğalçıya, həm də işğala məruz qalmış tərəfə eyni münasibət bəslənilmiş və beynəlxalq qətnamələr kağız üzərində qalmışdır. Azərbaycan isə daim beynəlxalq hüquqa sadiqliyini nümayiş etdirib və münaqişənin danışıqlar vasitəsilə həllinə çalışıb. Digər bir mötəbər beynəlxalq təşkilat, BMT də işğalçı Ermənistana təzyiq göstərməkdə acizlik nümayiş etdirib, tərəfləri sülhə çağıran bəyanatlarla kifayətlənib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən dərhal çıxarılmasını tələb edən 4 qətnaməsi 27 il kağız üzərində qalıb və icra olunmamışdır. Belə desək, münaqişənin güc yolu ilə həll olunmasını qarşı beynəlxalq riyakarlıq göstərilib.
Ölkənin ərazi bütövlüyünü təmin etmək dövlətin vəzifəsidir. Bu işi müvafiq hakimiyyət orqanları təşkil etməli, buna beynəlxalq və daxili zəmin yaratmalı, münasib bir vaxtda isə istənilən üsulla bunu həyata keçirməlidir. Amma unutmaq olmaz ki, dövlət mücərrəd bir şey deyil. Dövlət elə insanlardır. Çox müsbət haldır ki, həm dövlətdə, həm də cəmiyyətdə vətənimizin ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün sarsılmaz iradə və zəruri israr var idi. Buna nail olacağımız qaçılmaz idi. Məhz bu işi Cənab Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyev etdi. 2020-ci ilin 27 sentyabrında başlayan 44 günlük Vətən müharibəsində şanlı qələbə qazanmaqla Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan həm Ermənistanın işğalçılğını, həm də bir çox beynəlxalq təşkilatların riyakarlığını ifşa etdi. Ali Baş Komandan İlham Əliyev çıxışlarından birində deyib ki, əgər düşmən bizə qarşı təxribat törədəcəksə, layiqli cavabını verəcəyik: “Bu gün Ermənistan yaxşı fikirləşməlidir. Bizimlə heç kim ultimatum dili ilə danışa bilməz və heç kimə də bel bağlamasınlar. Mən bir daha demək istəyirəm ki, bizi heç kim və heç nə dayandıra bilməz. Biz haqqın, ədalətin, beynəlxalq hüququn tərəfdarıyıq və öz ərazi bütövlüyümüzü qoruyuruq, qorumuşuq, bərpa etmişik. Bütün dünyaya göstərə bilmişik ki, nəyə qadirik, torpaqlarımızı güc yolu ilə azad etmişik və bununla fəxr edirik. Bütün Azərbaycan xalqı, bütün dünya azərbaycanlıları bununla fəxr edir. Biz şəhidlərimizlə, Ordumuzla, hərbçilərimizlə fəxr edirik...”.
27 sentyabr xalqmızın yaddaşında həm Anım günü, həm Zəfərə gedən yolun başlanğıcıdır. Bu yolda şəhid olan Vətən övladlarına dərin ehtiram əlaməti olaraq Prezident İlham Əliyev 27 sentyabr – Vətən müharibəsinin başladığı günün Azərbaycan Respublikasında Anım Günü kimi qeyd olunması ilə bağlı 2020-ci 2 dekabr tarixində Sərəncam imzalayıb. Bu addım şəhid ruhlarına, şəhidlərin doğmalarına ali ehtiramın göstəricisidir. İndiki və yeni nəsil daima şəhidlərin ruhuna bu ehtiramı göstərməkdə davam edəcəklər.
Ərazi bütövlüyümüzün bərpa olunması, işğalçıların torpaqlarımızdan qovulması hər bir fərdimizin, bütövlükdə cəmiyyətin və dövlətin istəyi idi. Prezident İlham Əliyevin düşünlümüş siyasəti və Müzəffər Ordumuz sayəsində xalqımızın 30 ildən artıq davam edən taleyüklü problemi həll olundu. Tarixdə belə faktlar çox olub. Amma sonda həmişə iradəsi güclü olan xalqlar, öz istəyində israr edən dövlətlər, bunun üçün hər şeyə gedə bilənlər qalib olublar...
İbrahimova Gülzar İsaxan qızı,
Avrasiya Universitetinin Elmi işlər üzrə prorektoru, siyasi elmlər üzrə elmlər doktoru, professor
