Prezident İlham Əliyev: “Qazaxıstan inkişaf edir və güclənir”
Qazaxıstan son illərdə diqqətəlayiq şəkildə inkişaf edir və güclənir – bu, yalnız təbii sərvətlərdən asılılıqdan çıxış deyil, həm də strateji modernləşmə və rəqəmsal dönüşüm sahəsində atılan addılarla bağlıdır. Qazaxıstanın modernləşmə və rəqəmsal texnologiyalar, o cümlədən süni intellektin (AI) tətbiqi istiqamətlərində nailiyyətlər əldə edib. Ümumiyyətlə, Qazaxıstanın modernləşmə istiqaməti çoxşaxəli və sistematikdir: yalnız iqtisadi artım deyil, həm də idarəetmə, texnologiya və insan kapitalının inkişafı hədəflənir. Dövlət xidmətlərinin onlaynlaşması: Qazaxıstanda artıq 92 %-dən çox dövlət xidmətinin onlayn rejimdə olduğu bildirilir. Süni intellektin iqtisadi artımın tək sürətləndiricisi kimi istifadə olunması. Ölkə rəqəmsal bazada liderlər sırasına daxil olmağı hədəfləyir. Prezident İlham Əliyev 21 oktyabr 2025-ci il tarixli bəyanatında “Qazaxıstanı mütəmadi ziyarət edirəm və Prezident Kasım-Jomart Kemeleviç Tokayevin müdrik rəhbərliyi ilə Qazaxıstanda baş verən müsbət dəyişiklikləri, inkişafı əyani şəkildə görürəm. Prezidentin modernləşdirilmə, müasir texnologiyaların, o cümlədən süni intellektin inkişafı üzrə həyata keçirdiyi islahatlar son illər Qazaxıstanın inkişaf və modernləşdirilmə yolunda inamla irəlilədiyini nümayiş etdirir.” kimi fikirlər səsləndirib. Bu fikirlər, Prezident Kasım Jomart Kemeleviç Tokayevin rəhbərliyi altında ölkədə baş verən islahatların mahiyyətini xülasə edir. Qazaxıstanın modernləşməsinin mərkəzində rəqəmsal infrastrukturun gücləndirilməsi və süni intellektin geniş tətbiqi dayanır. Bu sahədə konkret addımlar və nəticələr artıq görünməkdədır. Bu islahatlar və strategiyalar Qazaxıstanın güclənməsini müxtəlif aspektlərdən göstərir – iqtisadi, texnoloji, idarəetmə və beynəlxalq səviyyədə.
Yuxarıda qeyd edilən uğurlara baxmayaraq, Qazaxıstanın qarşısında hələ də bir sıra çağırışlar mövcuddur. Bu çağırışların düzgün şəkildə həlli gələcək modernləşmə yolunda önəmlidir. Texnoloji irəliləyişə baxmayaraq, bəzi sahələrdə infrastrukturlu və rəqəmsal savadlılıq baxımından geridə qalma vardır – xüsusən kənd yerlərində internetə çıxış və 5G yayımı məsələləri hələ tam həllini tapmayıb. Süni intellektin etik, hüquqi və təhlükəsizlik aspektləri: AI qanunvericiliyi hazırlansa da praktik tətbiqetmə və hüquqi çərçivənin möhkəmləndirilməsi tələb olunur. İqtisadi diversifikasiya prosesində neft-qaz sektoru hələ də mühüm rol oynayır və keçid prosesində müəyyən sarsıntılar ola bilər. Yüksək texnologiyalı sahələrdə rəqabət çoxdur: Qazaxıstanın dünya səviyyəsində qalmaq üçün davamlı investisiya, bacarıqlı kadrlar və innovasiya dövrəsinə sahib olması vacibdir. Beləliklə, Qazaxıstanın modernləşmə və rəqəmsal texnologiyaların – o cümlədən süni intellektin – tətbiqi sahəsində atdığı addımlar, ölkənin inkişaf və güclənmə yolunda inamla irəlilədiyini göstərir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, “Qazaxıstan inkişaf edir və güclənir”, bu şəxsi müşahidəyə əsaslanan qiymətləndirmədir və faktlarla geniş şəkildə təsdiqlənir. İdarəetmədən iqtisadiyyata, texnologiyadan startap ekosisteminə qədər geniş sahələri əhatə edən bu proseslər Qazaxıstanı yalnız regionda deyil, Avrasiya miqyasında da rəqəmsal liderlərdən birinə çevirir. Təbii ki, qarşıdakı illərdə təmin ediləcək davamlılıq, inklüzivlik və beynəlxalq rəqabətə uyğunlaşma bu uğurun necə daha da möhkəmlənəcəyini müəyyən edəcəkdir.
2025-ci il oktyabrın 21-də Astanada keçirilən Azərbaycan-Qazaxıstan Ali Dövlətlərarası Şuranın ikinci Prezident İlham Əliyev — Azərbaycan Respublikasının Prezidenti olaraq, ölkəmizin xarici siyasətində mühüm məqamlardan birini vurğulyıb. Ölkə başçısı bildirib ki, torpaqlarımız uzun illər ərzində işğal altında olanda, Qazaxıstan həm ikitərəfli formatda, həm imzalanmış beynəlxalq sənədlər çərçivəsində, həm də beynəlxalq təşkilatlardakı mövqeyi ilə Azərbaycanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə dəyişməz dəstək göstərib. O, əlavə olaraq “Biz həmişə bu dəstəyi hiss etmişik və buna görə Sizə çox minnətdarıq” sözlərini söyləyib. Bu bəyanat həm Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin diplomatik səviyyəsini, həm də regional təhlükəsizlik və dövlətlərarası qarşılıqlı hörmət prinsiplərinin əhəmiyyətini ortaya qoyur. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və işğal altında olan torpaqları məsələ olaraq beynəlxalq səviyyədə uzun müddət müzakirə mövzusu olmuşdur. Bu çərçivədə dost dövlətlərin, xüsusilə türkdilli ölkələrin və qonşu dövlətlərin mövqeyi əhəmiyyət qazanmışdır. Qazaxıstan – həm coğrafi, həm də mədəni-dil baxımdan Azərbaycana yaxın olan türkdilli dövlətlərdən biridir. Onun beynəlxalq münasibətlər sistemində balanslı, müstəqil xarici siyasət yürütməsi ilə seçilir. Bu baxımdan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “Qazaxıstan dəyişməz dəstək göstərib” ifadəsi, Azərbaycanın xarici siyasət gündəliyində Qazaxıstanın xüsusi yerə malik olduğunu göstərir. Qazaxıstanın Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü məsələsində dəstəyi müxtəlif formatlarda olmuşdur. Qazaxıstan müxtəlif səviyyələrdə – dövlət başçıları, xarici işlər nazirləri səviyyəsində – Azərbaycanın mövqeyinin dəstəkləndiyini açıq şəkildə bəyan etmişdir. Məsələn, 2023-cü ilin sentyabrında Qazaxıstan Xarici İşlər Nazirliyi “Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində suverenliyi və ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir” ifadəsini vermişdir. İkitərəfli formatda Qazaxıstan Azərbaycana konkret investisiya və humanitar layihələrlə dəstək göstərmişdir. Məsələn, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə Qazaxıstan şirkətlərinin, qurumlarının iştirakı müşahidə edilmişdir. Azərbaycan və Qazaxıstan arasında strateji tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq haqqında sənədlər imzalanıb, burada qarşılıqlı hörmət, suverenliyi və ərazi bütövlüyünü dəstəkləmə prinsipləri yer alır. Qazaxıstan beynəlxalq təşkilatlarda Azərbaycanın mövqeyini müdafiə etmişdir. Bu da beynəlxalq platformada Azərbaycanın maraqlarının qorunmasında mühüm rol oynayıb. Qazaxıstanın Azərbaycan məsələsində beynəlxalq hüquq, BMT Konstitusiyası, dövlətlərin suverenliyi və ərazi bütövlüyü prinsiplərinə bağlılığı vurğulanmışdır.
Qazaxıstanla əlaqələr Azərbaycanın regional əməkdaşlıq siyasətinin əsas hissəsidir. Qazaxıstanın dəstəyi vasitəsilə, Azərbaycan qonşu dövlətlərlə və türkdilli ölkələrlə əlaqələrini möhkəmləndirir, regional təhlükəsizlik şəbəkəsinə inteqrasiya imkanlarını genişləndirir. Bu, yalnız müharibədən azad olunmuş ərazilərin bərpası üçün deyil, həm də uzunmüddətli sabit inkişaf üçün vacibdir. Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş əraziləri bərpa və inkişaf mərhələsindədir. Belə şəraitdə Qazaxıstanın həm infrastruktura, həm humanitar və investisiya səviyyəsində iştirakı mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu, iki ölkə üçün qarşılıqlı fayda doğuran əməkdaşlıq sahələrini açır.
Prezident İlham Əliyevin Astana çıxışı, Qazaxıstanın Azərbaycanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə göstərdiyi dəstəyin diplomatik və strateji səviyyədə necə təzahür etdiyini açıq şəkildə göstərdi. Bu dəstək yalnız münasibətlərin formalaşmasının nəticəsi deyil, həm də regional geosiyasətin, həmçinin mədəni və dil-tarixi ortaq zəminin məhsuludur. Azərbaycan üçün bu münasibətlərin önəmi, təkcə keçmiş işğal dövründə deyil, gələcək bərpa, inkişaf və əməkdaşlıq dövründə də böyükdür.
K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun PHŞ-nin Uşaq Bərpa Mərkəzinin Təsərrüfat bölmə müdiri Ağayev Nəbi Baba oğlu
